شاید شما نیز بارها برای حل مشکلات خود از طوفان فکری استفاده کرده باشید، بدون آنکه اطلاعای درباره آن داشته باشید. در سالهای گذشته بارها از طوفان فکری برای تولید ایده و پیدا کردن راه حل برای مشکلات مختلف استفاده شده است. به هر حال آشنایی با آن خالی از لطف نیست و میتواند کمک زیادی به حل مشکلات کند. در ادامه به بررسی کامل این موضوع، کاربرد آن و نحوه استفاده از آن میپردازیم.
طوفان فکری چیست؟
اصطلاح طوفان فکری برای اولین بار توسط الکس آزبورن مدیر تبلیغاتی آمریکایی در کتاب Applied Imagination معرفی شد. پس از آن محققان به بهبود این اندیشه پرداختند تا اندیشهای صاولیتر و مفیدتر تولید کنند. طوفان فکری به رویکردی گفته میشود که حل مسأله را با تفکر جانبی ترکیب میکند. این رویکرد افراد را ترغیب میکند تا ایدههایی تولید کنند که شاید در ابتدای مسیر کاملاً احمقانه به نظر بیایند.
این ایدهها با تغییرات و دستکاریهای مختلف به راهحلهای بسیار خلاقانه تبدیل میشوند. گاهی اوقات نیز همین ایدهها جرقهای برای تولید ایدههای بهتر میشوند. این کار باعث میشود، ذهن فرد باز شده و راحتتر بتواند مسأله پیش رو را حل کند. پیشنهاد می شود مقاله مدیریت تعارض چیست را مطالعه کنید.
در جلساتی که به منظور طوفان فکری برای حل مشکلی برگزار میشود، افراد میتوانند ایدههای خود را بدون هیچ نگرانی بیان کنند و هیچ کس حق انتقاد یا تشویق ایدهای را ندارد. دلیل این امر این است که با قضاوت جلوی تولید ایدهها گرفته میشود. افراد باید به راحتی نظرات خود را بیان کنند.
پیشنهاد می کنیم مقاله مربوط به قدرت باور را حتما مطالعه کنید.
کاربرد طوفان فکری
مهمترین کاربرد طوفان فکری در مراحل اولیه حل یک مسأله است. از آنجایی که در ابتدای مسیر به دنبال بررسی راهحلها و ایدههای مختلف برای حل مسأله هستیم، طوفان فکری میتواند حجم زیادی از ایدهها را ارائه دهد. خلاقیت و نوآوری میتواند در محیط رقابتی امروز به سازمانها کمک کند تا خود را از دیگران جدا کرده و به کسی و کاری متمایز تبدیل شوند. با این کار سازمانها برای برنده شدن در این فضا به افراد فعال در اطراف خود تکیه میکنند.
برخی از تکنیکهای طوفان فکری نقش بسیار مهمی در فرآیند اجرایی تیم دارند. در هنگام اجرای یک پروژه، خلاقیت تیم بسیار مهم است و بارها در مواجه با چالشها آزمایش میشود. علاوه بر آن طوفان فکری میتواند خلاقیت افراد را متمرکز کرده و باعث یافتن راه حل مناسب شود. پیشنهاد می شود مقاله تقویت مهارت گوش دادن را مطالعه کنید.
تکنیک طوفان فکری
طوفان فکری روشها و تکنیکهای مختلفی دارد که هر کدام از آنها میتوانند برای موارد مختلفی استفاده شوند.
1- طوفان فکری خاموش
طوفان فکری خاموش نوعی از همفکری و ارائه ایده است که افراد ایدههای خود را به صورت نوشتاری یا از طریق رسانهها ارائه میدهند. این ایدهها میتوانند به صورت فردی یا گروهی ارائه شوند. تکنیکهای مختلفی برای این نوع طوفان فرکی وجود دارد که در ادامه ذکر شدهاند.
• نوشتن کور: در روش اعض و افراد تمام افکار، سؤالات و ایدههای خود را ثبت میکنند. معمولاً افرادی که دارای حرفهای خلاقانه هستند از این روش استفاده میکنند.
• روش ستاره: در این روش از یک ستاره یا شش ضلعی استفاده میشود که افراد موقعیتهای مختلف را در مرکز آن ثبت میکنند. سپس درباره این موضوع به سؤالات موجود در شش نقطه پاسخ میدهند. این سؤالات شامل چه کسی، چه، کجا، چه زمانی، چرا و چگونه هستند.
• جملات ماشهای: در این روش نیز سؤالات گوناگونی پرسیده میشود و با پاسخ به آنها افراد به تفکر خلاقانه تشویق میشوند. مدیر سؤالی را مطرح کرده و افراد ایدههای خود را بیان میکنند. پیشنهاد می شود مقاله برنامه ریزی روزانه را مطالعه کنید.
تکنیک های طوفان فکری تحلیلی
در این روش از ارزیابی دادهها و تجزیه و تحلیل آنها برای ایجاد طوفان فکری استفاده میشود. این روش نیز خود دارای تکنیکهای مختلفی است که در زیر عنوان شدهاند.
• تجزیه و تحلیل محرکها: در این روش افراد ابتدا عواملی که باعث ایجاد مشکل یا چالش میشوند، را شناسایی کرده و از آن برای تجزیه و تحلیل ساده علت و معلولی استفاده میکنند.
• پرکردن شکافها: این رویکرد شامل شناسایی نقطه شروع و نتیجه نهایی یک برنامه است.
• شناسایی خطوط موازی: در این روش میان ایدههای مختلف ارائه شده، روابط موازی ایجاد میشود. این کار باعث ترغیب افراد به ارائه ایدههای جدید میشود. پیشنهاد می شود مقاله کوچینگ رابطه چیست را مطالعه کنید.
2- طوفان فکری فرضی
در این روش سؤالاتی مطرح میشود و بر سناریوهای مطرح برای حل خلاقانه مسائل تمرکز میشود. این تکنیکها برای تقویت تفکر خلاق و حل مسأله کاربرد زیادی دارند. برخی از تکنیکهای این روش نیز به صورت زیر هستند:
• چه میشود اگر: با کمک این سؤال سناریویی فرضی ارائه میشود تا افراد با همفکری، ایدهها و راهکارهایی برای آن ارائه دهند.
• ایفای نقش: تکنیک نقش آفرینی نیز میتواند برای حل چالشهای مختلف استفاده شود. این تکنیک باعث میشود تا افراد در جلسات طوفان فکری، نقشهای مختلفی بر عهده داشته باشند و به چالشها از منظر متفاوتی نگاه کنند.
3- طوفان فکری مشارکتی
از این روش طوفان فکری برای ارائه ایدههای مختلف و بررسی آنها استفاده میشود. افراد ایدههای خود را به اشتراک گذاشته و با توجه به بازخوردها برای ارائه ایده جدید استفاده میکنند. روشهای مختلفی مانند اثر مدیسی، طوفان فکری آنلاین، ایده پردازی سریع، ایده پردازی گروهی و … در این دسته از طوفان فکری قرار میگیرند. پیشنهاد می شود مقاله مدیریت زمان را مطالعه کنید.
فواید طوفان فکری
حال که با طوفان فکری آشنا شدیم باید ببینیم مزایای آن چیست و چرا باید از آن استفاده کنیم. یک گروه همواره با مشکلات و چالشهای مختلفی روبرو میشوند و حل کردن مسأله با کمک فرآیندهای ساختاریافته و تحلیلی اهمیت زیادی دارد. طوفان فکری میتواند محیطی آزاد و بدون سانسور ارائه دهد تا هر فرد به راحتی ایده و نظرات خود را بیان کند. در این شرایط حتی از ایدههای عجیب و غریب نیز استقبال میشود و انبوهی از راه حلهای خلاقانه ایجاد میشود.
از دیگر فواید طوفان فکری این است که تجربههای متفاوت تمام اعضای تیم وارد گود بازی میشود. این کار باعث میشود افراد ایدههای بهتر و غنیتری ارائه دهند و در نهایت بهترین راه حل ها برای حل مشکلات پیدا شوند. نکته دیگر این است که با طوفان فکری تمام اعضای تیم در راه حل نهایی به دست آمده مشارکت دارند و به همین دلیل همه اعضا آن را قبول میکنند، به آن پایند خواهند بود و برای اجرای آن به بهترین شکل تلاش میکنند. فضای فکری مثبت و رضایت بخش ایجاد میشود که باعث نزدیکی اعضای تیم به یکدیگر میشود.