منتورینگ، ابزاری قدرتمند است که از رشد شخصی و حرفه ای پشتیبانی می‌کند. منتها همانطور که هیچ دو فردی یکسان نیستند، انواع منتورینگ نیز همانند انواع کوچینگ یکسان نبوده و با هم تفاوت هایی اساسی دارند. سبک‌های منتورینگ بسته به نیازهای مِنتی‌ها، رویکرد منتورها، تعداد افراد درگیر در فرآیند منتورینگ و چندین عامل دیگر، با هم تفاوت دارند. اهداف، ماهیت کار، سن و تجربه منتورها با هم فرق می‌کنند و ممکن است هر یک نسبت به دیگری به موضوعاتی متفاوت اهمیت بدهند. بنابراین برای انتخاب رویکردی مناسب، ضروری است که انواع منتورینگ را بشناسید. با این نوشته همراه باشید تا شناخت بهتری در مورد انواع منتورینگ و مزایای هر کدام بدست آورید.

انواع منتورینگ – نوع اول: منتورینگ سنتی

در میان انواع منتورینگ، نوع سنتی آنها به عنوان سنگ بنای قلمرو منتورینگ شناخته می‌شود. سبکی قدیمی از منتورینگ که به عنوان یک کاتالیزور برای رشد حرفه ای و توسعۀ شخصی عمل می‌کند. فاکتور کلیدی در منتورینگِ سنتی، متخصصی کارکشته و اغلب ارشد است که نقش یک منتور را بر عهده می‌گیرد. این فرد در یک رابطه رسمی با فردی کم تجربه تر و طالب یادگیری (مِنتی) قرار می‌گیرد و برای انتقال دانش، مهارت‌ها و بینش خود به آن فردِ دوم تلاش می‌کند. این رابطه منتور و منتی، طیف وسیعی از جنبه‌ها را پوشش می‌دهد. از جمله پیشرفت شغلی، توسعه توانایی های رهبری، افزایش مهارت ها، حفظ تعادلِ بین کار و زندگی و … منتور، شبیه به یک راهنما به منتی کمک می‌کند تا بهتر در عرصه های پیچیده و دشوار حرفه ای و شخصی مانور دهد.

فواید منتورینگ سنتی؛ رابطه منتور و منتی در Mentoring سنتی به نفع هر دو طرف عمل می‌کند. منتورها، رضایت و رشد شخصی خود را در پیشرفت منتی‌ها پیدا می‌کنند. آنها در طی فرآیند منتورینگ و در عین اینکه سبب رشد منتی‌ها می‌شوند برای خود اندیشی و تقویتِ آگاهی از خود نیز فرصت هایی منحصر به فرد می‌یابند. روابط منتورینگ سنتی، معمولاً طولانی مدت و عمیق هستند. چنین روابطی، برای منتی‌ها محیطی امن را فراهم می‌کند تا بتوانند سؤالات خود را مطرح کرده، مشاوره بگیرند و در نهایت نتایجی ارزشمند بدست آورند. در کل، منتورینگ سنتی به عنوان یک ابزار قدرتمند در توسعه استعدادها و رشد رهبران کسب و کار، اهمیت خود را نشان داده است. ساختار و رویکرد پایدار آن، سبب خلقِ داستان‌های زیادی در رابطه با  موفقیت افراد و سازمان‌های مختلف شده است.

عوامل کلیدی موفقیت در نوع سنتیِ Mentoring

دستیابی به موفقیت در نوع سنتی Mentoring به صراحت، تعهد، اعتماد و احترام دوطرفه از سوی منتور و منتی بستگی دارد. در حالی که نقش منتور، ارائه راهنمایی و مشاوره است، منتی نیز باید فعال باشد، بازخورد ارائه داده و آمادگی خود را برای یادگیری و رشد نشان دهد.

انواع منتورینگ – نوع دوم: منتورینگ معکوس (Reverse Mentoring)

در میان انواع منتورینگ، منتورینگ معکوس نیز طرفداران زیادی دارد. در واقع منتورینگ معکوس، برداشتی تازه از مدل سنتی آن است. یک تغییر پارادایم که حتی برای کسانی که در سطح بالایی از دانش هستند بر ارزشمند بودن یادگیری تأکید می‌کند. در این سبک از منتورینگ، منتورها، جوان و کم تجربه و برعکس، مِنتی‌ها مسن تر و دارای تجربۀ حرفه ایِ چندین ساله هستند.

فواید منتورینگ معکوس؛ این نوع از Mentoring، هم برای منتورها و هم برای منتی‌ها مزایای متعددی دارد. منتی‌ها در این نوع از منتورینگ، معمولاً افرادی حرفه ای و ارشد هستند که تلاش می‌کنند درک بهتری از فناوری‌ها و روندهای جدیدتر پیدا کنند. آنها می‌خواهند از این دانشِ به روز برای تصمیم گیری های آگاهانۀ تجاری استفاده کنند. در سوی دیگر، منتور های جوانی قرار دارند که می‌خواهند از فرصتی که منتورینگ در اختیارشان قرار داده استفاده کنند. استفاده ای در جهت نشان دادن مهارت‌های شخصی، ایجاد ارتباطات جدید و تقویت استعدادهای رهبری و تفکر استراتژیک در خود. این تبادلِ بین نسل‌ها باعث ترویج احترام، درک متقابل، شکستن موانع سلسله مراتبی و اشاعه فرهنگ کار مشارکتی می‌شود.

معایب منتورینگ معکوس

همچنین منتورینگ معکوس معایبی هم دارد که این سایت به آنها پرداخته است:

اول از همه، شاید اعضای ارشد تیم‌ها باور نداشته باشند که منتورهای جوان دانش چندانی برای ارائه دارند، و شاید از دریافت بازخورد از افراد کم‌تجربه‌تر از خودشان هم برایشان خوشایند نباشد. برعکس، افراد جوان تیم باید آنقدر اعتمادبه‌نفس داشته باشند که بتوانند نظرات خود را مطرح کنند و اگر از دادن بازخورد به همکاران مسن‌تر واهمه داشته باشند، تمایل چندانی به مشارکت نخواهند داشت.

همچنین، شاید بعضی از افراد آنقدر پرمشغله باشند که نخواهند برای منتور کردن شخصی که به آنها احترام نمی‌گذارد، وقت بگذارند.

نکته‌ی آخر اینکه شاید نقش کاری شما نیاز چندانی به فناوری‌های نوین یا گرایشات نسل ایگرگ نداشته باشد. در چنین شرایطی، برقراری منتورینگ معکوس «مطلوب» است، اما چندان خواستنی نیست.

 

عوامل کلیدی موفقیت در منتورینگ معکوس

موفقیتِ یک برنامه Mentoring  Reverse به گشوده بودن درهای یک سازمان بر روی نوآوری و یادگیری در همه سطوح بستگی دارد. هم منتورها و هم منتی‌ها باید مایل باشند که از مزایای بالقوه ای که این رابطه منحصر به فرد ارائه می‌دهد استقبال کنند. در واقع هر دو گروه باید از منطقه امن روانی خود خارج شوند و اصطلاحا دل به کار مشارکتی بدهند. منتور اگرچه جوان تر است، اما باید مطمئن، آگاه و قادر به راهنمایی و تعامل با یک فرد حرفه ای و ارشد باشد. برعکس، منتی باید ذهنی باز، متواضع و آماده یادگیری از فردی جوان تر یا کم تجربه تر را داشته باشد. این یک رویکرد انقلابی است که اشتراک گذاری دانش را افزایش داده، تنوع را ترویج می‌کند و درک بین نسلی را در محل کار تقویت خواهد کرد.  به علاوه، گواهی بر این واقعیت است که یادگیری، سن و سلسله مراتب نمی‌شناسد.

انواع منتورینگ – نوع سوم؛ منتورینگ همتایان(Peer Mentoring)

یکی دیگر از انواع منتورینگ که به منتورینگ همتایان شهرت دارد از برابری و رشد متقابل، حمایت کرده و به بینش‌هایی ارزشمند و ایجاد روابطی حرفه ای و قدرتمند منجر می‌شود. به علاوه بستری راحت و کمتر رسمی را برای بحث آزاد، حل مسئله و تبادل دانش فراهم می‌کند. شرکت کنندگان در این نوع از منتورینگ می‌توانند تجربیات زندگی، چالش‌ها و موفقیت های خود را آزادانه به اشتراک بگذارند. سبکی از اشتراک گذاری تجربیات که در نهایت، درک متقابل و احترام را در بین افراد تقویت می‌کند. این فرم از منتورینگ، همچنین سبب تشویق و ترویج مسئولیت پذیری می‌شود. زیرا هر دو نفر (منتور و منتی) برای رشد یکدیگر تلاشی صادقانه انجام می‌دهند.  منتورینگ همتایان، مهارت های ارتباطی و بین فردی را نیز تقویت می‌کند و موجب حسِ هم نوع دوستی و رفاقت در بین افراد می‌شود.

عوامل کلیدی موفقیت در منتورینگ همتایان

موفقیتِ منتورینگ همتایان به چند عامل حیاتی بستگی دارد. اولاً، هر دو طرف باید به شکلی متعهدانه و محترمانه، آماده یادگیری باشند. به علاوه باید گفتگوها، باز و صادقانه باشند. همچنین تعیین مرزها و انتظارات متقابل نیز برای حفظ یک رابطه سازنده و محترمانه ضروری هستند. در نهایت با ترویج یک محیط مشارکتی و فراگیر، راه برای موفقیت و توسعه مشترک هموار می‌شود.

انواع منتورینگ – نوع چهارم: منتورینگ گروهی

منتورینگ گروهی یکی دیگر از انواع منتورینگ است که به شیوه ای مشارکتی عمل کرده و از قدرتِ خرد جمعی استفاده می‌کند. در نتیجه نه تنها اشتراک گذاری دانش را تسهیل می‌کند، بلکه حسی جمعی و صمیمانه را نیز القا خواهد کرد. منتورینگ گروهی، فواید  بیشماری هم برای منتورها و هم برای منتی‌ها دارد. منتی‌ها می‌توانند از خرد جمعی گروه بهره ببرند و از تجربیات و دیدگاه های مختلف بیاموزند. آنها می‌توانند دوستان جدیدی بیابند و مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کنند. منتورها نیز با چنین جلساتی فرصتی عالی بدست می‌آورند تا به طور همزمان بر چندین نفر تاثیر بگذارند. به علاوه، آنها قادر می‌شوند تا بینش‌ها و دیدگاه‌های جدیدی را از بحث‌های گروهی به دست آورند. دیدگاه هایی که درک منتورها را غنی‌تر کرده و مهارت‌های رهبری آنها  را تقویت می‌کنند. از منظر سازمانی نیز این جلسات می‌توانند فرهنگ مشارکتی و پویایی تیم را تقویت کنند، به اشتراک گذاری دانش، نوآوری و حل مسئله بینجامند و نهایتا باعث موفقیت سازمان شوند.

تضمین موفقیت در منتورینگ گروهی

اثربخشی جلساتِ این نوع از Mentoring به چندین عامل کلیدی بستگی دارد. در درجه اول، ضروری است که یک محیط مساعد که ارتباطات باز، محترمانه و یادگیری متقابل را تسهیل می‌کند وجود داشته باشد. در مورد تعاملات گروهی نیز باید دستورالعمل هایی واضح وجود داشته باشند. اینگونه دستورالعمل‌ها می‌تواند یک تجربه سازنده و مثبت را در طول فرآیند منتورینگ تضمین کنند. منتور باید بتواند افراد را به مشارکت تشویق کند و گفتمان‌ها و پویایی جمعیت را مدیریت کند. به علاوه باید مطمئن شود که نیازهای یادگیری همه اعضای گروه، برآورده می‌شوند. علاوه بر این، شرکت کنندگان نیز باید متعهد، روشن فکر و آماده مشارکت فعال در فرآیند گروه باشند.

انواع منتورینگ – نوع پنجم: E-Mentoring

E-Mentoring یک نوعِ مدرن و محبوب از منتورینگ است که از فناوری دیجیتال برای فراتر رفتن از مرزهای جغرافیایی و محدودیت های زمانی استفاده می‌کند. این نوع از منتورینگ، محدودیت های جغرافیایی را از بین برده و طبیعتی منعطف تر دارند. در نتیجه با برنامه ریزی های فشرده و متراکم، سازگاری بهتری دارد و بسیاری از حرفه‌ای‌ها این نوع از منتورینگ را انتخاب می‌کنند.

مزایای منتورینگ الکترونیکی: در این نوع از Mentoring، منتی‌ها شانس های متعددی در زمینه انتخاب منتور دارند و می‌توانند به منتورهایی متخصص در سراسر جهان دسترسی پیدا کنند. از سوی دیگر، منتورها نیز می‌توانند بر مخاطبان گسترده تری تأثیر بگذارند و دانش خود را به مناطقی فراتر از موقعیت جغرافیایی خود گسترش دهند. علاوه بر این، امروزه بسیاری از مردم با ارتباطات دیجیتالی راحت تر هستند و در نتیجه با E-Mentoring نگرانی کمتری در بیان افکار و عقاید خود دارند. در کل، E-Mentoring یک رویکرد همه کاره و در دسترس برای عصر دیجیتال است. با استفاده از قدرت فناوری، فرصت هایی جهانی برای یادگیری، شبکه سازی و رشد، فراهم شده اند. بنابراین، E-Mentoring یک استراتژی موثر برای توسعۀ شخصی و موفقیت تجاری در دنیای به هم پیوسته امروزی محسوب می‌شود.

عوامل کلیدیِ موفقیت در منتورینگ الکترونیکی

در E-Mentoring نیز مانند سایر انواع منتورینگ، برای موفقیت به چندین فاکتور نیاز داریم. از جمله فن‌آوری قابل اعتماد که در این نوع از منتورینگ یک ضرورت است و سبب اطمینان از برقراری ارتباطی روان بین منتور و منتی می‌شود. به علاوه، منتور باید در زمینه ابزارها و پلتفرم های دیجیتال مهارت داشته باشد و همچنین از مهارت های ارتباطی و آنلاینِ قدرتمندی برخوردار باشد. احترام متقابل، اعتماد و تعهد نیز در E-Mentoring ضروری است و باید در آغاز رابطه، انتظارات، اهداف و هنجارهای ارتباطی، به روشنی تعریف شوند.

انواع منتورینگ – نوع ششم: فلش منتورینگ

نسبت به سایر انواع منتورینگ، فلش منتورینگ به داشتنِ رویکردی سریع و خاص معروف است و به واسطه همین رویکرد، منتورینگ سنتی را دوباره تعریف کرده است. در واقع این فرصتی برای شبکه سازی و یادگیری سریع و متمرکز است. مزیت اصلی فلش منتورینگ، بهره وریِ زمانی آن است. منتی‌ها در فلش منتورینگ می‌توانند به سرعت به بینش های مرتبط دست یابند و به نگرانی های فوری خود رسیدگی کنند. این به منتورها نیز اجازه می‌دهد تا خرد خود را بدون تعهد طولانی مدت با مخاطبان بیشتری به اشتراک بگذارند. از دیدگاه سازمانی، به اشتراک گذاری و شبکه سازیِ سریع در فلش منتورینگ بهتر از سایر انواع منتورینگ، دانش را گسترش می‌دهد.

دستیابی به موفقیت در فلش منتورینگ

اثربخشی فلش منتورینگ به شفافیت و آمادگی طرفین، متکی است. هر دو شرکت کننده باید هدف جلسه را درک کنند. تخصص منتور و سوالات خاص منتی، جلسه را غنی می‌کنند و منجر به تبادل دانش سازنده می‌شوند. این یک رویکرد هوشمند و هدفمند برای یادگیری است و سبب خلق سریع بینش‌هایی ارزشمند می‌شود. رویکردی که زمینه را برای یادگیری مستمر و رشد حرفه‌ای هموار کرده و ثابت می‌کند که فرآیند‌های ارزشمند منتورینگ‌ واقعاً می‌توانند در یک لحظه اتفاق بیفتند.

انواع منتورینگ – نوع هفتم: منتورینگ میان فرهنگی

منتورینگ میان فرهنگی بیش از سایر انواع منتورینگ به ارتقای روابط منتور و منتی در زمینه‌های فرهنگی اهمیت می‌دهد. این نوع از منتورینگ، ابزاری قدرتمند برای تقویت درک فرهنگی، به چالش کشیدن سوگیری‌ها و تقویت فراگیری است. در مجموع، منتورینگ میان فرهنگی هم برای افراد و هم سازمان‌ها مفید است. درک فرهنگی را گسترش داده و مهارت های ارتباطی بین فرهنگی را ارتقا می‌دهد و سازگاری را بیشتر می‌کند. در نتیجه به واسطه منتورینگ میان فرهنگی سازمان‌ها می‌توانند از یک محیط کاری فراگیرتر و هماهنگ تر بهره مند شوند. منتورینگ میان فرهنگی می‌تواند برای رشد شخصی و موفقیت سازمانی، تنوع فرهنگی را مهار کند و فرهنگی فراگیر و مشترک را در دنیای چند فرهنگی امروزی گسترش دهد.

کلیدهای موفقیت در منتورینگ بین فرهنگی

موفقیت در منتورینگ بین فرهنگی وابسته به آمادگی برای یادگیری، احترام به تنوع، ارتباط موثر و همدلی است. البته انتظارات و اهداف روشن و در نظر گرفتن تفاوت های فرهنگی نیز ضروری هستند.

انواع منتورینگ – نوع هشتم: منتورینگ شغلی

هشتمین و آخرین مورد از لیست انواع منتورینگ ما منتورینگ شغلی است. منتورینگ شغلی یک شکل شناخته شده و تاثیرگذار از منتورینگ است که بر هدایت افراد در مسیر پیشرفت حرفه ای آنها تمرکز دارد. این نوع از منتورینگ، پشتیبانی ها، بینش‌ها و توصیه‌هایی ارزشمند را برای کمک به منتی‌ها ارائه می‌دهد تا در مسیر شغلی و دستیابی به اهداف خود موفق شوند. بنابراین منتورینگ شغلی، مزایای متعددی برای منتی‌ها دارد. مثلا به آنها امکان می‌دهد به بینش‌ها و خرد ارزشمند صنعت خود دسترسی یابند. به علاوه آنها می‌توانند در مشاغل خود مزیت رقابتی کسب کنند. منتورها نیز از تقویت مهارت های رهبری و منتورینگ خود سود می‌برند و با رشد و پیشرفت منتی‌های خود به موفقیت می‌رسند. این فرایند از جنبه هایی شبیه کوچینگ شغلی می باشد.

عناصر کلیدی برای موفقیت منتورینگ شغلی: منتورینگ شغلی متکی بر یک رابطه قوی بین منتور و منتی است که بر پایه اعتماد و احترام بنا شده باشد. تعیین واضح اهداف و بازخوردهای منظم نیز برای ردیابی پیشرفت و انجام تنظیمات، حیاتی است.